WOP
6 listopada 2021
Temat: Pierwsza wolna elekcja(podręcznik s. 76-79)
Na co będę zwracać uwagę:- dlaczego i kiedy doszło do pierwszej wolnej elekcji w Polsce,- kto został pierwszym królem elekcyjnym,- czym były Artykuły henrykowskie i pacta conventa.
Bezpotomna śmierć Zygmunta II Augusta – 1572 - Pierwsze bezkrólewie
interrex – dostojnik zastępujący króla, upoważniony do zarządzania administracją oraz reprezentowania kraju na zewnątrz
1573 zjazd elekcyjny na polu mokotowskim pod Warszawą, wybór Henryka Walezego
Artykuły henrykowskie – fundamentalne prawa Rzeczpospolitej– Rzeczpospolita monarchią elekcyjną– o wojnie i pokoju władca decyduje wspólnie z sejmem– o pospolitym ruszeniu władca decyduje wspólnie z sejmem– zakaz wyprowadzania pospolitego ruszenia poza granice państwa– obowiązek utrzymywania wojska kwarcianego– obowiązek przebywania przy władcy senatorów-rezydentów– obowiązek zwoływania sejmu walnego na sześć tygodni nie rzadziej niż raz na dwa lata– obowiązek przestrzegania tolerancji– prawo poddanych do wypowiedzenia posłuszeństwa królowi w przypadku nieprzestrzegania przez niego prawa
Pacta conventa – indywidualne zobowiązania kandydata do tronu polskiego
Temat: Pierwsza wolna elekcja
(podręcznik s. 76-79)
Na co będę zwracać uwagę:
- dlaczego i kiedy doszło do pierwszej wolnej elekcji w Polsce,
- kto został pierwszym królem elekcyjnym,
- czym były Artykuły henrykowskie i pacta conventa.
Bezpotomna śmierć Zygmunta II Augusta – 1572 - Pierwsze bezkrólewie
interrex – dostojnik zastępujący króla, upoważniony do zarządzania administracją oraz reprezentowania kraju na zewnątrz
1573 zjazd elekcyjny na polu mokotowskim pod Warszawą, wybór Henryka Walezego
Artykuły henrykowskie – fundamentalne prawa Rzeczpospolitej
– Rzeczpospolita monarchią elekcyjną
– o wojnie i pokoju władca decyduje wspólnie z sejmem
– o pospolitym ruszeniu władca decyduje wspólnie z sejmem
– zakaz wyprowadzania pospolitego ruszenia poza granice państwa
– obowiązek utrzymywania wojska kwarcianego
– obowiązek przebywania przy władcy senatorów-rezydentów
– obowiązek zwoływania sejmu walnego na sześć tygodni nie rzadziej niż raz na dwa lata
– obowiązek przestrzegania tolerancji
– prawo poddanych do wypowiedzenia posłuszeństwa królowi w przypadku nieprzestrzegania przez niego prawa
Pacta conventa – indywidualne zobowiązania kandydata do tronu polskiego
_____________________________________________________________________
„Solidarność” i jej bohaterowie - powtórzenie materiału
Solidarność - poczucie wspólnoty, popieranie innych osób dla osiągnięcia tego samego celu.
Związek zawodowy – organizacja zrzeszająca pracowników, powołana w celu obrony ich praw.
1980 – zarejestrowanie związku zawodowego „Solidarność”
Strajk - protest pracowników polegający na wstrzymaniu się od obowiązków zawodowych.
Dla chętnych, którzy chcą się dowiedzieć więcej o czasach Solidarności:
_________________________________________________________________________
Solidarność - poczucie wspólnoty, popieranie innych osób dla osiągnięcia tego samego celu.
Związek zawodowy – organizacja zrzeszająca pracowników, powołana w celu obrony ich praw.
1980 – zarejestrowanie związku zawodowego „Solidarność”
Strajk - protest pracowników polegający na wstrzymaniu się od obowiązków zawodowych.
Dla chętnych, którzy chcą się dowiedzieć więcej o czasach Solidarności:
23 października 2021
Temat: "Państwo bez stosów"
(podręcznik s. 71-75)
Na co będę zwracać uwagę:
- jakie wyznania występowały na terytorium Rzeczpostpolitej Obojga Narodów,
- jakie były główne postanowienia unii lubelskiej,
- jakie narodowości zamieszkiwały Rzeczpospolitą.
Sytuacja wyznaniowa w Rzeczypospolitej na początku XVI w.
Zróżnicowanie religijne społeczeństwa Rzeczpospolitej
- katolicyzm – Polacy, Litwini, Niemcy
- prawosławie – Rusini
- judaizm – Żydzi
- islam – Tatarzy
- husytyzm
Krytyka Kościoła katolickiego w Polsce
– obowiązku świadczenia dziesięcin
– nadmiernego bogactwa
– wykonywania wyroków sądów kościelnych przez władzę świecką
– niskiego poziomu intelektualny i moralnego części kleru
Główne nurty reformacji w Polsce
- Luteranizm
- Kalwinizm
- Bracia czescy – odłam husytyzmu
- Bracia polscy – arianie - radykalny odłam kalwinizmu
– antytrynitaryzm – odrzucenie dogmatu o Trójcy Świętej
– pacyfizm – odmowa służby wojskowej
– zasada braterstwa wszystkich ludzi
– potępienie poddaństwa
Akt konfederacji warszawskiej – 1573 r.
- ustanowiony na sejmie konwokacyjnym po śmierci Zygmunta II Augusta
- prawna gwarancja wolności religijnej dla dysydentów
- zasady zachowania pokoju religijnego między różniącymi się w wierze
- włączenie postanowień konfederacji warszawskiej do artykułów henrykowskich – nadanie tolerancji religijnej rangi prawa fundamentalnego
_________________________________________________________________________
16 października 2021
Temat: Rzeczpospolita Obojga Narodów
(podręcznik s. 66-70)
Na co będę zwracać uwagę:
- kiedy i gdzie zawarto unię lubelską,
- jakie były główne postanowienia unii lubelskiej,
- jakie narodowości zamieszkiwały Rzeczpospolitą.
Ostatni Jagiellonowie na tronie polskim
– kontynuacji polsko-litewskiej unii personalnej
– rozkwit gospodarczy i kulturalny kraju
– zakończenie wojen z zakonem krzyżackim za panowania Zygmunta I Starego
– przekształcenie państwa zakonnego w świeckie księstwo pod panowaniem dynastii Hohenzollernów
– hołd lenny Albrechta Hohenzollerna – 1525 r.
Unia lubelska
Zygmunt II August doprowadził w 1569 r. w Lublinie do zawarcia polsko-litewskie unii realnej
W wyniku unii lubelskiej powstała wielonarodowościowa i wielowyznaniowa Rzeczpospolita Obojga Narodów. Pokój religijny miał zapewnić akt konfederacji warszawskiej z 1573 r., który gwarantował tolerancję religijną mniejszościom wyznaniowym.
_____________________________________________________________
9 października 2021
Temat: Odrodzenie na ziemiach polskich
(podręcznik s. 58-63)
Renesans w Polsce
XVI w. uznawany jest za złoty wiek kultury polskiej. Jest to okres rozwoju gospodarczego Polski
- Polacy zapoznawali się z odrodzeniem podczas studiów zagranicznych
- Wielkim mecenasem sztuki był król Zygmunt I Stary i jego żona Bona
Renesansowi artyści i ich dzieła
- Bartłomiej Berrecci zbudował Kaplicę Zygmuntowską
- za panowania Zygmunta I Wawel został przebudowany w stylu renesansowym
- jednym z najcenniejszych zabytków renesansowych na Wawelu są arrasy
- w stylu renesansowym zostały zbudowane m.in.: zamek w Baranowie, ratusz w Poznaniu, miasto Sandomierz
Czołowi twórcy literatury polskiej
Jakub Wujek dokonał przekładu Biblii na język polski
Njwybitniejszym polskim pisarzem politycznym był Andrzej Frycz Modrzewski – autor dzieła O poprawie Rzeczypospolitej
Mikołaj Rej był pierwszym pisarzem piszącym tylko w języku polskim
Najwybitniejszym pisarzem polskiego renesansu był Jan Kochanowski
Najwybitniejsi przedstawiciele polskiej nauki w okresie renesansu
Mikołaj Kopernik był twórcą heliocentrycznej teorii budowy Układu Słonecznego opisał ją w dziele O obrotach sfer niebieskich
Największym historykiem polskiego odrodzenia był Jan Długosz, autor dzieła: Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego
____________________________________________________________________
2 października 2021
Temat: W czasach ostatnich Jagiellonów
(podręcznik s. 53-57)
Na co będę zwracać uwagę:
- kim byli ostatni władcy z dynastii Jagiellonów,
- w jaki sposób zlikwidowano państwo zakonu krzyżackiego w Prusach,
- jak układały się relacje Polski i Litwy z Moskwą w XVI wieku.
W 1506 r. na tronie polskim zasiadł Zygmunt I Stary. Za jego panowania dużą rolę odgrywała jego żona Bona Sforza.
Zygmunt I Stary doprowadził do upadku państwa zakonu krzyżackiego:
W 1519 r. Krzyżacy rozpoczęli wojnę z Polską w celu odzyskania Pomorza Gdańskiego
Po podpisaniu rozejmu wielki mistrz zakonu krzyżackiego Albrecht Hohenzollern:
– przeszedł na luteranizm
– przekształcił państwo krzyżackie w świeckie księstwo
– ogłosił się dziedzicznym księciem Prus Książęcych
– w 1525 r. złożył hołd lenny Zygmuntowi I Staremu – tzw. hołd pruski
W XVI w. wzrosło zagrożenie ze strony Wielkiego Księstwa Moskiewskiego
W 1514 r. wojska moskiewskie ponownie zaatakowały Litwę
– zdobyły ważną twierdzę Smoleńsk
– zostały pokonane przez wojska polsko-litewskie pod Orszą
Zagrożenie ze strony Moskwy wzrosło za panowania Iwana IV Groźnego, który ogłosił się carem Rosji i rozpoczął walkę o zdobycie dostępu do Bałtyku
Po śmierci Zygmunta I Starego w 1548 r. władzę objął Zygmunt II August
W 1563 r. wybuchła wojna o Inflanty. Uczestniczyli w niej: Polska z Litwą, Szwecja, Dania i Rosja
W wyniku zawartego w 1570 r. pokoju Inflanty zostały podzielone
– największą część Inflant otrzymała Polska
– Szwecja otrzymała Estonię
– Dania otrzymała wyspy na Morzu Bałtyckim
______________________________________________________________________
18 września 2021
Temat: W folwarku szlacheckim
(podręcznik s. 47-52)
Na co będę zwracać uwagę:
- jakie elementy wchodziły w skład folwarku szlacheckiego,
- jak odbywał się spływ rzeczny w dawnej Rzeczpospolitej,
- w jaki sposób szlachta zwiększała dochody ze sprzedaży zboża.
Majątek szlachecki składał się z dwóch kategorii gruntów:
– gospodarstw oddawanych w użytkowanie chłopom w zamian za czynsz lub pańszczyznę
– folwarku, czyli dużego gospodarstwa pańskiego, produkującego na sprzedaż
Wzrost cen zbóż spowodował, że szlachta zaczęła rozwijać folwarki
– zwiększała ich wielkość
– do pracy zatrudniała chłopów, którzy w ten sposób odrabiali pańszczyznę (folwark pańszczyźniany)
Zboże było spławiane na szkutach do Gdańska i tam sprzedawane zagranicznym kupcom
Szlachta zapewniła sobie dominującą pozycję w państwie. W 1496 r. król Jan Olbracht wydał tzw. statuty piotrkowskie, które pogorszyły sytuację mieszczan:
– zakazywały mieszczanom posiadania ziemi i sprawowania urzędów
– zwalniały szlachtę z płacenia ceł, które musieli płacić mieszczanie
– ceny na niektóre towary mieli ustalać urzędnicy szlacheccy, zmniejszając w ten sposób dochody mieszczan
Statuty piotrkowskie również pogarszały sytuację chłopów – ustalały, że tylko jeden chłop w ciągu roku mógł opuścić wieś.
___________________________________________________________________
11 września 2021
Temat: Demokracja szlachecka
(podręcznik s. 42-46)
Na co będę zwracać uwagę:
- czym była demokracja szlachecka
- jakie decyzje podejmowano na sejmie walnym
- czym były sejmiki ziemskie i jaka była ich rola
Obejrzyj krótki film:
Stan szlachecki w Polsce
Stan szlachecki wyłonił się z średniowiecznego rycerstwa. Dzięki przywilejom uzyskanym w średniowieczu szlachta miał wyjątkową pozycję polityczną, prawną i gospodarczą.
Stan szlachecki był zróżnicowany pod względem majątkowym, dzielimy go na:
– magnaterię
– szlachtę średnią
– szlachtę zagrodową
– gołotę
Szlachta miała obowiązek udziału w pospolitym ruszeniu.
Początki demokracji szlacheckiej w Polsce
W 1505 r. została uchwalona tzw. konstytucja Nihil novi (nic nowego). Odtąd każde nowe prawo wymagało zgody szlachty. Szlachta wyrażała swoją wolę w sejmie.
Lokalnymi organami demokracji szlacheckiej były sejmiki ziemskie. Na sejmikach wybierano posłów na sejm walny i podejmowano inne ważne decyzje.
Najwyższym organem demokracji szlacheckiej w Polsce był sejm walny. W sejmie walnym uczestniczyły trzy stany sejmujące:
– król.
– senat – w skład senatu wchodzili najwyżsi urzędnicy państwowi i dostojnicy kościelni,
– izba poselska – składała się z posłów wybieranych przez szlachtę na sejmikach ziemskich.
_________________________________________________________________________
4 września 2021
Temat: Renesans – narodziny nowej epoki
Na co będę zwracać uwagę:
- jakie są cechy architektury renesansowej
- czym był mecenat
- kim byli najwybitniejsi twórcy renesansu
Obejrzyj krótki film "Renesans. Kultura odrodzenia w Europie":
Renesans (z francuskiego renaissance „odrodzenie”) - epoka w historii kultury europejskiej, obejmująca przede wszystkim XVI wiek, określany często jako „odrodzenie sztuk i nauk”
Mecenat - wspieranie finansowanie artystów przez bogatych miłośników sztuki
Freski - malowidła wykonywane na wilgotnym tynku
Cechy architektury renesansowej:
- sięganie do wzorów architektury antycznej,
- zachowanie idealnej proporcji budowli, monumentalność obiektu, perspektywa,
- zastosowanie nowej kolorystyki,
- budowla o zróżnicowanej podstawie, najczęściej na planie krzyża greckiego, kwadratu, wieloboku, koła, prostokąta, planu centralnego.
Cechy sztuki renesansowej:
Realizacja hasła „Człowiekiem jestem i nic co ludzkie, nie jest mi obce”
- tematyka dzieł: starożytna, biblijna i świecka,
- zastosowanie perspektywy w malarstwie,
- rozpowszechnienie fresków,
- malarstwo portretowe,
- trójwymiarowe przedstawienie postaci ludzkiej,
- malarstwo olejne,
- wprowadzenie pejzażu w tle.
Wybitne postaci epoki Renesansu:
Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael Santi, Erazm z Rotterdamu, Mikołaj Kopernik, Galileusz i Jan Gutenberg.
